2 lutego wyciągamy rękę po gromnicę, gdyż w Święto Ofiarowania Pańskiego przynosimy ją do kościoła w celu poświecenia. Wyceniamy dzisiaj wartość tej świecy.
Święty piorunochron
Gromnica – już sama nazwa wskazuje, że ta świeca chroni od gromów. W wielu domach, gdy błyskawice rozdzierają niebo, na parapecie przy oknie lub na stole, kładzie się zapaloną gromnicę i słowami modlitwy, za wstawiennictwem Maryi prosi się Boga o ochronę życia i mienia.
Światło oświetlające ostatnią drogę
Gromnicę podaje się do ręki konającemu, w nadziei, że z tym światłem lżej człowiekowi odchodzić z tego świata do wieczności. Rodzina zgromadzona przy łóżku umierającego wierzy, że światło tej świecy jest odbiciem światła doskonałego, jakim jest Chrystus. Płomień gromnicy jest jakby przedłużeniem tchnienia człowieka u bram wieczności i świadectwem jego wiernej służby Bogu.
Postrach złych duchów
Gromnicę święci się w kościele, 2 lutego na pamiątkę ofiarowania Jezusa w świątyni, kiedy to Maryja przyniosła na rękach Boga – Człowieka. Podczas ofiarowania, starzec Symeon wziął na ręce Jezusa i wypowiedział prorocze słowa: Światłość na oświecenie i pogan i na chwałę ludu Izraela (Łk 2, 32).
W naszej tradycji, niestety już zapominanej, zapaloną gromnicę przynosiło się do domu, by od tego ognia rozpalić ogień domowy, zwiastujący miłość i zgodę w rodzinie.
Z zapaloną gromnicą obchodził gospodarz całe obejście i dom dookoła, klękając na każdym progu, aby złe moce nie miały przystępu do domu.
Zapowiedź śmierci
Dawniej, w drodze z kościoła do domu gromnicę niosło się zapaloną. Wierzono bowiem, że świeca, która zgasła komuś podczas drogi do domu, wróży śmierć w rodzinie tej osoby. Gdy warunki nie pozwalały nieść zapalonej gromnicy, zapalano ją dopiero w obejściu, patrząc w którą stronę pochyli się jej płomień. Jeśli chylił się w stronę drzwi, oznaczało to, że ktoś odejdzie jeszcze tego samego roku.
Wyznacznik oświadczyn
W dawnych czasach pannom na wydaniu szykowano bardzo dostatnie wiano, wystarczające na długie lata, a przygotowania do wesela wymagały wiele czasu. Stąd zrodziło się przysłowie: „W dzień Panny Gromnicznej, bywaj zdrów, mój śliczny!”. Oznaczało to, że jeśli kawaler nie oświadczył się pannie do dnia Matki Boskiej Gromnicznej i nie przygotował wesela, to musiał sobie długo poczekać, gdyż wkrótce zaczyna się przedpoście, a później Wielki Post.
Ludowa mądrość
Znane są liczne przysłowia związane z dniem Matki Boskiej Gromnicznej, określające pogodę i urodzaje na najbliższe lato. W nich kryje się ludowa mądrość, połączona ze szczerą wiarą i ufnością.
Gromnica, zimy połowica; Gdy na Gromnicę z dachu ciecze, zima jeszcze się odwlecze; Gdy na Gromniczną rozstaje – rzadkie będą, urodzaje; Gdy słońce świeci na Gromnicę, to przyjdą większe mrozy i śnieżyce;
Gdy na Gromniczną mróz, chowaj chłopie sanie, szykuj wóz.
Zachowajmy więc szacunek dla gromnicznej świecy, jaki mieli do niej nasi ojcowie i dziadowie.
Jadwiga Jelińska (Reda)